NEFT VƏ QAZ QUYULARININ LƏĞVİ ZAMANI YARANAN PROBLEMLƏR

Dünyada neftn sənaye üsulu ilə (mexanikburla) ilkin olaraq 1846-cı ildə Bibiheybətdə, sonralar isə zərbə texnologiyasından istifadə etməklə 1871-ci Balaxanıda qazılmaqla Azərbaycanı neft hasilatının mərkəzinə çevirmişdir. Ölkənin tatixinin təhlili nəticəsində müəyyən edilmişdir ki, ötən illər ərzində quru və dəniz ərazilərində olmaqla 30 000 artıq qaz quyuları qazılmış, istismar olunmuş, sonda fəaliyyətləri dayandırılmış, konservasiyaya uğradılmış ya ləğv edilmişdirlər. Hazırda fəaliyyətdə olan quyu fondu 6000-dən biz az çoxdur. Bu proseslərdə neftqazmədənlərinin ekoloi tarazılığın pozulması, torpaq su sahələrinin çirklənməsi, eləcə də yer təkində ciddi kənara çıxmalarön baş verməsinə gətirib çıxarmışdır. Quru yerləşən edilmiş quyular ekoloji cəhətdən real təhlükə mənbəyi olub bu gündə fəsadlar yaradır. Digər tərəfdən müddəti başa çatmış quyuların ləğvi teznologiyası yenilənmə tələb edir burada təkcə çirklənmiş ərazilərinin təmizlənməsi yanaşı həmən zonalarda təkinin rekultivasiyası bağlı problemlərin həlli böyük aktuallıq kəsb edir. Quyuların mövcud edilmə üsulları işlənməsi istiqamətində geniş tərkibli elmi-tədqiqat içlərinin aparılmasına baxmayaraq edilən hermetikliyin tam təmini məsələsi problem işlərdən hesab olunur. qoruyucu kəmərlərin korroziyası, kəmər arxasında sement daşı həlqələrinin olmaması, həmçinin körpülərinin dağılması sonradan olunmuş quyularda məhsuldar təbəqələrlə səthi arasında əlaqənin yaranma ehtimalının yüksəlməsinə, qalıq neftin qazın səthinə istiqamətlənməsinə səbəb olur [1-3]. səbəbdən təqdim olunan məqalə quyularının ləğvı, bərpası yerın təkının rekultıvasıyası problemlərınin müasir vəziyyətinin təhlininə müvafiq tövsiyələrin işlənməsinə həsr edilmişdir. Açar sözlər: neftqaz mədənləri, quyular, təhlükə, rekultivasiyası, hermetiklik.